|
پیش دبستانی گلهای داودی آموزش.کودک.پیش دبستانی.مهدکودک.اهواز |
||||||||
|
چرا كودكان مهد كودكي پرخاشگر مي‌شوند ؟
|
||||||||
.jpg)
|
روشهای صحیح تغذیه کودکان پیش دبستانی
|
|
 ● صبحانه خوردن صبحانه برای کودکی که آماده ی رفتن به مهد کودک و مدرسه می شود، بسیار مهم است و مادران عزیز باید به این وعده ی غذایی اهمیت ویژه ای دهند. مصرف صبحانه به کودکان کمک می کند تا فراگیری بهتری داشته باشند. انرژی و مواد مغذی مصرف شده می تواند باعث افزایش تحرک و فعالیت بدنی و در نهایت نشاط در کودکان شود. بچه ی صبحانه نخورده در ساعت ۹ الی ۱۰ صبح به میزان قابل توجهی دچار افت قند خون می شود. استعداد یادگیری او به ویژه در درس هایی که به تفکر و اندیشه نیاز دارند کاهش می یابد. چنین دانش آموزی ممکن است دچار افت تحصیلی و بیزاری از مدرسه نیز بشود.بهتر است صبحانه در محیطی با صفا و آرامش بخش با حضور افراد خانواده صرف شود.
بایدبدانیم دردوران کودکی علاقه وبی علاقگی به غذاهای مختلف به سرعت تغییرمی یابد و این دوست داشتن غذا تحت تاثیر دما، ظاهر، رنگ و طعم غذا، همچنین موقعیت مکانی و زمانی غذا خوردن است.داشتن صبحانه ی کامل و خوب مستلزم رعایت ضوابطی در منزل است. به طور مثال خانواده ها لازم است زمان خواب شبانه و خوردن شام را طوری تنظیم کنند که بچه ها صبح، به موقع و با کمال میل صبحانه بخورند.تحرک مختصر مثل نرمش صبحگاهی، پیاده روی یا دوش گرفتن به افزایش تمایل مصرف صبحانه کمک خواهد کرد. پنیر و گردو، کره و مربا، تخم مرغ، عدسی، فرنی، شیر برنج، حلیم، همراه نان تازه و شیر، صبحانه های مناسبی هستند. استفاده از میوه ها و سبزیجات مثل سیب، خیار، گوجه فرنگی، کاهو، سبزی خوردن به افزایش اشتها کمک می کند. می توان نصف لیوان آب پرتقال قبل از صبحانه به کودک داد که هم موجب افزایش اشتهایش می شود و هم منبع سرشاری از ویتامین C است. ● میان وعده  به طور کلی باید ماده ی غذایی مناسبی را برای میان وعده ی کودک انتخاب کنیم. این ماده باید ارزش غذایی کافی داشته باشد و رضایت بچه را تامین کند؛ بد آموزی نداشته باشد؛ از نظر بهداشتی ایمن باشد؛ و با بودجه ی اکثریت خانواده ها تناسب داشته باشد. نکته ی حائز اهمیت دیگر آن است که غذای تهیه شده توسط مادر، نه تنها سالم تر است، بلکه انتقال دهنده ی مهر مادری نیز هست. نان و پنیر و خیار، نان و پنیر و گردو، انجیرخشک، نخودچی، انواع مغزها(مثل گردو، بادام، فندق و...)، میوه ها به خصوص سیب، نان شیرمال، کیک و کلوچه مواد مناسبی برای میان وعده در زنگ تفریح مدرسه و مهد کودک هستند.از جمله عناصر و مواد مورد نیاز کودک در این سنین که باید به آن توجه شود، عبارت اند از: ▪ آهن کودکان به علت رشد سریع همراه با افزایش هموگلوبین و میزان کل آهن بدن، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به کم خونی ناشی از کمبود آهن قرار دارند.توانایی یادگیری در کودکان مبتلا به کمبود آهن کاهش می یابد و کم خونی سبب کاهش توانایی این کودکان می شود، چرا که اکسیژن کم تری به سلول ها می رسد.پیش گیری از کم خونی ناشی از کمبود آهن در کودکان باید در مصرف کافی مواد غذایی آهن دار متمرکز شود. مصرف مقداری گوشت قرمز بدون چربی راحت ترین راه رساندن مقدار بیشتر آهن به یک کودک است. متاسفانه تعدادی از بچه ها تمایلی به خوردن تکه های گوشت ندارند که در این موارد بهتر است گوشت چرخ کرده جایگزین شود. نسبت بالای آهن هم (heme) در بسیاری از غذاهای حیوانی، آهن را بیشتر قابل جذب می کند. به علاوه باید به خاطر داشت که مصرف منابع حاوی ویتامین C جذب آهن غیر هم را افزایش می دهد. پس خوردن لیمو ترش، پرتقال یا گوجه فرنگی به همراه غذا به علت غنی بودن از نظر ویتامین C به جذب آهن موجود در غذا کمک می کند. مصرف چای بعد از غذا، از میزان جذب آهن می کاهد. بهتر است چای از حدود نیم ساعت قبل از غذا تا دو ساعت بعد از غذا مصرف نشود. ▪ کلسیم کلسیم برای تشکیل مواد معدنی، مینرالیزاسیون و رشد بافت استخوانی در کودکانی لازم است و باید به مقدار کافی در برنامه ی غذایی وجود داشته باشد. جذب کلسیم به عواملی مثل میزان پروتئین، ویتامینD و فسفات بستگی دارد. کودکان به ازای هر کیلو گرم وزن بدن، ۴-۲ بار بیشتر از بزرگسالان به کلسیم نیاز دارند. شیر و فرآورده های لبنی، منابع اصلی کلسیم هستند. برای بچه هایی که یکی از این فرآورده ها را استفاده نمی کنند باید انواع دیگری از همان گروه را جایگزین کرد، به طور مثال اگر بچه ای شیر نمی خورد، باید به او ماست بدهید. پنیر نیز غذای مناسبی برای افزایش هوش دانش آموزان است، البته بهتر است پنیر را شب مصرف کرد، یا صبح ها به همراه گردو و بادام استفاه کنید، زیرا مصرف پنیر به تنهایی در صبح عکس العمل های عصبی را قدری کند می کند؛ این امر به دلیل تغییر نسبت کلسیم به فسفر یونیزه در پنیر است. ▪ ویتامین D ویتامینD برای جذب کلسیم و رسوب آن در استخوان ها مورد نیاز است. چون این ماده از تاثیر آفتاب بر بافت های زیر پوستی به دست می آید، میزان مورد احتیاج رژیم غذایی بسته به موقعیت جغرافیایی فرد و مدت زمانی که در معرض آفتاب قرار می گیرد، متفاوت است. ▪ روی کمبود روی سبب اختلال در رشد، کم اشتهایی و کاهش حس چشایی می شود. بهترین منابع روی؛ گوشت و غذاهای دریایی هستند. ▪ ید کمبود ید موجب کند ذهنی، کاهش آموزش پذیری و ضعف توانایی جسمی افرادمی شود که این مشکل با مصرف نمک یددار در رژیم غذایی تا حدودی برطرف می شود. ▪ فیبر یکی دیگر از مشکلات تغذیه ای دانش آموزان، کمبود فیبر و سبوس غلات و ... است. برای رفع این مشکل لازم است از سبزی ها و میوه ها در رژیم غذایی بیشتر استفاده شود. همچنین بچه ها را به مصرف غلات سبوس دار (مثل نان سنگک و بربری) تشویق کرد. |
|
از طرف دیگر ، نوزاد انسان با کمترین توانایی‌هاو امکانات (نظیربازتابها( به دنیا می‌آید و به مراقبت زیادو شدیدی نسبت به سایر موجودات نیاز دارد (برای مثال در نظر بگیرید که چگونه گوسالهگاو پس از به دنیا آمدن روی پای خود می‌ایستد، ولی نوزاد انسان حتی نمی‌تواند سرخود را راست نگه دارد). ابن مراقبت توسط پدر و مادر در وهله اول و توسط اطرافیان وجامعه در وهله دوم اعمال می‌شود، ولی این مراقبت بدون آگاهی ، دانش و آموزششیوه‌هایفرزند‌پروریصحیح امکان ندارد و اهمیت روانشناسی کودک نیز از این دو موضوع (زمان طولانی رشد کودکی و شیوه‌های صحیحفرزند‌پروری) ناشی می‌شود.
مهدکودک به چه دردی می خورد؟
بسیاری از مادران وپدران باشنیدن اسم مهدکودک یادوالدین کارمند می افتندوتصور می کنندمهدکودک جایی است که می توانند فرزندانشان را برای چند ساعت به افرا دی بسپارند وخودشان به کارشان برسند.اما در یک کلام باید گفت مهدکودک صرفا جایی نیست که سرپرستی کودکانتان را بپذیرید بلکه جایی است برای آموزش واجتماعی شدن او.
در گفت وگو با دکتر سیمافردوسی ،روانشناس وعضو هیئت علمی دانشگاه شهیدبهشتی ،کوشیده ایم در این خصوص اطلاعات بیشتری کسب کنیم
خانم دکتر!شماسپردن کودکان به مهدکودک را تایید می کنیدیا خیر؟
بهتر است کودکان تا پایان 2سالگی در محیط خانواده ونزد والدین خودباشند.احساس امنیت روانی اولیه ووابستگی های عاطفی بایدبه صورت صحیح وطبیعی در خانواده شکل بگیرد . از این سن به بعد کودکان به تجربه های اجتماعی نیز نیاز دارند.ارتباط با همسالان وآموختن بسیاری از مفاهیم رامی توان از طریق اجتماع وهمسالان برای فرزندان مهیا کرد.رشداجتماعی کودک، نحوه ارتباط با دیگران ویادگیری زبان ودرک مفاهیم کلامی وغیرکلامی دریک مهدکودک خوب که از معیارهای لازم برای رشداجتماعی وکلامی کودکان برخوردار باشد،ضروری به نظر می رسد.در یک مهدکودک برنامه کودکان ازنظم خاصی برخوردار می شود.برنامه خواب وخوراک آنها به طورمنظم از قاعده خاصی پیروی می کند.همچنین آموزش بسیاری از مطالب که ممکن است مادر،در منزل به صورت پراکنده یابه طورغیرعلمی به فرزندش بیاموزد،درمهدکودک به صورت منظم وروشمند درجمع وبه صورت گروهی آموخته می شود.به طور کلی کودک دراین مرحله برای سال های آینده که باید ساعت های بیشتری راازخانه دور باشد،آماده می شود
چراباید فرزندانمان رابه مهدکودک بفرستیم؟
کودکانی که به مهدکودک می روند،زمینه رشداجتماعی شان فراهم می شودودرتعاملات اجتماعی شکل می گیرند.بسیاری از رفتارهایی که کودکان در خانه نیاموخته اند،درجای دیگری به نام مهدکودک می آموزند.رفتارهای منفی یارفتارهایی که چندان مثبت یا جامعه پسند نیستند،درمهدکودک کم رنگ می شوند.به این ترتیب کودکان مجموعه ای از رفتارها واطلاعات مفیدی را در مهدکودک می آموزندوازطرف دیگررفتارهای بدی که آموخته انددرمهدکودک باروش های خاصی که وجوددارد ،تعدیل می شوند.رشدکلامی درمهدکودک اهمیت زیادی دارد.تحقیقات نشان می دهد کودکانی که به مهدکودک رفته اند،درمقایسه با کودکانی که به مهدنرفته اند،ازواژه های بیشتری استفاده می کنندونحوه ارتباطشان با دیگران دیگران راحت تراست،بنابراین یک مهدکودک خوب بامعیارهای بهداشتی وتربیتی قابل قبول تاثیرزیادی دررشدروانی کودک دارد.
چه تحقیقاتی درمورد مهدکودک فرزندمان بایدانجام دهیم؟
درمهدکودک ،مربیان وظیفه بسیارمهمی برعهده دارند.زیرا نقش جانشین مادررابرای کودک ایفامی کنندوباتوجه به این تعریف،مربی باید بتوانداضطراب کودک را تخفیف بدهدوبه اوامنیت بدهدواورا کنترل کند.بنابراین لازم است درباره شخصیت ونحوه رفتار مربیان واینکه تاچه حدی قادر هستندنقش جایگزین مادررا ایفاکنند،تحقیق کنیم.خلاصه اینکه اگرمهدکودکی دارای ویژگی های لازم باشدوتنهاازکودک نگهداری نکند،بلکه به نیازهای اوتوجه داشته باشدورشد کودک وشرایط فردی اورادرنظربگیردودرباره برنامه خواب ،بازی ،تغذیه،استراحت کافی وفعالیت هایی که متناسب سن کودک باشد،تدابیرلازم اندیشیده باشدومحیط امنی برای کودکان ایجادکند،می توان پیشنهادکردکه والدین حتمافرزندشان رابه چنین مهدکودکی بسپارند
والدین کودکانی که به مهدکودک می روندباید چه نکاتی را رعایت کنند؟
والدین این کودکانبایدفرزندشان رابه موقع ازمهدکودک تحویل بگیرند.اگرکودک مدتی را درمهدچشم به راه آمدن والدین بماند،دچارنوعی هیجان می شودکه برایش آزاردهنده است وشایدبه این فکربیفتدکه فراموشش کرده اندودیگردنبالش نخواهندآمد.این نگرانی کودک اهمیت زیادی داردوبایداز بروز آن جلوگیری کرد.بنابراین باید کودک رابه موقع به مهدبسپاریم وبه موقع اورا تحویل بگیریم.تمام کودکان درابتدای رفتن به مهدکودک قدری اظهارناراحتی می کنند.درچنین صورتی باکمک مربیان وروش های صحیح رفتاردرمانی می توان این کودکان راآماده کرد وآنهارا راضی کردکه چندساعتی ازمادرخوددورباشند.رفتن کودکان به آمادگی نیز بسیارمهم ودرمراحل رشدکودک بسیارموثراست واورابرای ورودبه دبستان آماده می سازد.کودکانی که دوره آمادگی راگذرانده اندبرای ورودبه دبستان بسیارمهیاترهستندوآموزش های رسمی و غیررسمی که برایشان درنظرگرفه شده به رشداجتماعی ومهارت های حرکتی آنها کمک بسیارزیادی خواهدکرد.
منشور اخلاقی مهدهای کودک
به نام خدا
اینک که به حول و قوه الهی رسالت تعلیم و تربیت پیش از دبستان را در مهدکودک خویش به عهده گرفته ام در پیشگاه ذات اقدس الهی سوگند یاد میکنم که :
1- به کودکان بیاموزم که نام و یاد خدا و امید به رحمت او آرامش دهنده قلبهاست و بایستی آغاز و ادامه و پایان هر کاری با نام و یاد او باشد .
2- از جدیدترین شیوه های هنری و ادبی برای آشناسازی کودکان با معارف و تعالیم دین مبین اسلام و سنت پیامبر اعظم (صلوات الله علیه ) و اهل بیت ( علیهم السلام ) و انس با قرآن کریم بهره جویم و آنان را با لذت عبادت و نماز و پرهیز از گناهان آشنا ساخته و روحیه حماسه را در پسران تقویت نموده و دختران را به گوهر عفاف و حجاب آراسته سازم .
3- کودکان را با نظام اسلامی و سرود جمهوری اسلامی ایران و رهبران آن آشنا سازم . آنان را در مراسم و آیین های ملی و مذهبی حاضر ساخته تا هویت ایرانی و اسلامی بودن را در آنان تقویت نمایم .
4- ایجاد محیطی امن و مطلوب و مامنی همچون کانون گرم خانواده را برای کودکان مهمترین وظیفه خویش دانسته و تمامی تلاش خود را برای حفظ سلامت جسم و روان کودکان و رشد مهارتهای اجتماعی و قوه ابتکار و خلاقیت و کنجکاوی و مسئولیت پذیری و آزاد اندیشی آنان بکار برم و این کار را عبادت دانسته و با گوهر خلوص و فارغ از شهرت طلبی و عوام فریبی به آن ارزش و اعتبار بخشم .
5- با رفتار و گفتار شایسته و رعایت شئونات اسلامی و اخلاقی و اجتماعی توسط خود و مربیان الگوی عملی مناسبی برای کودکان باشیم و مهارت خوب دیدن – خوب شنیدن و خوب فکر کردن و انس با طبیعت را به آنان آموزش دهیم .
6- برای آموزش نسل فردا بر اساس ارزشهای والای انسانی و ملی و مذهبی از روش های آموزش غیر مستقیم بهره گیرم و در این راه از هیچ تلاشی دریغ نورزم و رضایت خدا را تنها ملاک سنجش و ارزیابی کارها و اعمالم قرار دهم .
7- مفاد پیمان نامه حقوق کودک را به مربیان ، والدین و به ویژه کودکان آموزش دهم و از تبعیض بین کودکان پرهیز نموده با آموزش های خاص از بروز خصلت های تجمل گرایی و مصرف گرایی در آنان جلوگیری نمایم .
8- احترام و حقوق والدین و خانواده کودک را سر لوحه کار خویش قرار داده نسبت به حل مشکلات کودک و خانواده او در چهار چوب ضوابط و مقررات و با حفظ حریم خصوصی افراد حساس و متعهد بوده و امین و راز دار آنها باشم.
9- در برنامه های آموزشی رشد همه جانبه کودک را در نظر گرفته و نسبت به تهیه محیطی شاد مناسب، امکانات و تجهیزات لازم اقدام نمایم .
10- احترام به پدر و مادر و ارزشهای خانوادگی را به کودکان بیاموزم .
11-نسبت به تعهدات خود به سازمان بهزیستی و سایر اداره های ذیربط وفادار بوده و کلیه بخشنامه ها و آیین نامه های ابلاغی را در مهد کودک اجرا و پاسخگوی مناسب و بهنگام در قبال عملکرد خویش داشته باشم .
12- نسبت به پرداخت به موقع حقوق مربیان اقدام نموده و تمام تلاش خود را برای برطرف ساختن نیازهای اساسی و پایه آنها تا حد امکان و در حد توانایی خویش در چارچوب قوانین و مقررات بکار بندم .
شب يلدا شب زيبا
قشنگترين شب امشب توي شبها
شب يلدا شب زيبا
بلندتر شب امشب توي شبها
شب يلدا شب زيبا
قشنگترين شب امشب توي شبها
قصه مي گن تو اين شب بزرگترها
شيريني و آجيل مي خورن كوچكترها
شب شب يلدا است
امشب شب يلدا است ( 3 )
فوم های تاتامی با حالت ارتجاعی خود یکی از مناسب ترین مواد برای کفپوش های مهدکودک به حساب می آیند که در بسیاری از مراکز آموزشی و مهدکودک های سراسر ایران مورد استفاده قرار می گیرند.
قابل استفاده در :
زمین بازی کودکان
زمین بازی و حیاط مهدکودک
کفپوش اطاق بازی کودک
زمین بازی پارک ها
کفپوش شهر بازی ها
سالن های تفریحی و بازی کودکان
و …
مزایای کفپوش مهد کودک تاتامی :
رعایت کامل مسائل بهداشتی برای کودکان
قابل شستشو با مواد شوینده رایج و آب
قابلیت ضربه گیری و محافظ
طرح های گوناگون عاج سطح بیرونی
رنگ بندی ( رنگ های شاد و سازگار با محیط مهد های کودک )
قابلیت نصب آسان و جابجائی در صورت لزوم ( تکه ها به یکدیگر قفل می شود )
عدم وجود سطوح خراشنده و کاملا ارتجاعی و با دوام
قیمت مناسب نسبت به دیگر مواد کفپوش
ابعاد موجود :
100 سانتیمتر در 100 سانتیمتر با ضخامت های 20 , 23 , 25 , 30 , 40 , 50 میلیمتر
50 سانتیمتر در 50 سانتیمتر با ضخامت های 20 , 25 , 30 میلیمتر
25 سانتیمتر در 25 سانتیمتر با ضخامت های 20 , 25 , 30 میلیمتر
دست و صورتم را مي شويم ( اينجوري ، اينجوري )
با دست چپ آب مي ريزم روي دست راست ( از اينجا تا اينجا )
با دست راست آب مي ريزم روي دست چپ ( از اينجا تا اينجا )
دست به آب نمي زنم ، با دست راست مسح مي كشم روي سرم ( از اينجا تا اينجا )
دست به آب نمي زنم ، با دست راست مسح مي كشم روي پاي راست ( از اينجا تا اينجا )
دست به آب نمي زنم ، با دست چپ مسح مي كشم روي پاي چپ ( از اينجا تا اينجا )
وضوي ما تمام شد ، نماز ما شروع شد
| مطالبی برای رهنمایی ها |
|
به نام خدا نقد كتاب‌هاي فارسي راهنمايي
چكيده‌ي مقاله:
زبان فارسي با سابقه‌ي چند هزار ساله و با پشتوانه‌هاي بزرگ علمي، مذهبي و فرهنگي از پايگاه بلندي برخوردار است و بر ماست كه براي زنده نگهداشتن و گسترش اين فرهنگ غني و عظيم كمر همت ببنديم.
اولين گام براي نيل به اين هدف آموزش صحيح زبان و كاربرد درست آن است كه اين امر بيش از هر جا در كتاب‌هاي درسي ميسر مي‌گردد.
خوشبختانه در چند سال اخير تلاش‌هاي پي‌گير و همه جانبه‌اي براي تغيير كتاب‌هاي فارسي دبستان صورت گرفته، و به اجرا نيز درآمده است. بديهي است براي ادامه‌ي اين سير تكاملي و رسيدن به نتيجه‌ي مطلوب بايد در دو مقطع راهنمايي و دبيرستان نيز دگرگوني حاصل شود تا همه‌ي كتاب‌ها يك دست و از يك روال منطقي برخوردار گردد.
نگارنده در اين مقاله ضمن نشان دادن موارد ضعف و قوت كتاب‌ها نظر مؤلفان محترم را به نكات زير جلب مي‌كند:
توجه به ترتيب قرارگيري بخش‌هاي كتاب، عدم تكرار برخي موضوعات دستوري، دقت در انتخاب متون و اشعار و اهميت به موضوعات نگارشي، جدا يا متصل‌نويسي كلمات و ... .
عفت‌السادات رنجبر
ليسانس زبان و ادبيات فارسي
16/11/83
به نام خدا
(نقد كتاب‌هاي فارسي راهنمايي)
جايگاه زبان فارسي و اهميت آن بر هيچ كس پوشيده نيست. اين زبان با سابقه‌ي چند هزار ساله و با پشتوانه‌هاي بزرگ علمي، مذهبي و ادبي پايگاه بلندي را به خود اختصاص داده است و امروز كه ما به عنوان تنها كشور فارسي زبان داعيه‌دار اين فرهنگ غني و عظيم هستيم بايد در زنده نگهداشتن و گسترش آن بيش از پيش كمر همت ببنديم.
براي دست‌يابي به اين هدف، اولين گام آموزش صحيح زبان و كاربرد درست آن است و اين وظيفه بيشتر و بهتر از هر جا در كتاب‌هاي درسي ميسر مي‌گردد.
خوشبختانه در چند سال اخير تلاش پي‌گير و همه جانبه‌اي براي تغيير كتاب‌هاي فارسي دبستان صورت گرفته و به مرحله‌ي اجرا نيز درآمده است كه نتايج ارزشمند آن را همگان شاهد هستيم. بديهي است براي ادامه‌ي اين سير تكاملي و رسيدن به نتيجه‌ي مطلوب بايد در كتاب‌هاي دو مقطع راهنمايي و دبيرستان نيز به تبع آن دگرگوني حاصل شود تا همه‌ي كتاب‌ها از يك روال منطقي و يكنواخت برخوردار گردد و گام‌هاي برداشته شده در كتاب‌هاي ابتدايي در دوره‌ي دبيرستان به منزل و مقصد خويش برسد.
براي اين منظور ناچاريم به بازنگري اين كتب نيز بپردازيم و ضمن رفع كاستي‌ها، جنبه‌هاي ارزشمند آن را تقويت كنيم.
بهتر است به سراغ كتاب برويم، ابتدا كتاب فارسي اول راهنمايي:
از همان آغاز تصوير چشم‌نواز روي جلد نظرمان را جلب مي‌كند: شمال است، هوا ابري است، دقايقي ديگر باران خواهد باريد، به هر جا كه مي‌نگريم سرسبز است، گويي رنگ زمين سبز است. صداي اذان در فضا مي‌پيچد، چه آرامشي به انسان دست مي‌دهد. پنجره‌ي هر خانه به روي گلدان گلي باز مي‌شود. احساس مي‌كنيم در اتاقي ايستاده‌ايم كه در آن رو به مسجد باز مي‌شود. مخمل قرمز گلابتون دوزي شده‌ي روي صندلي و گلدان پرگل روي آن گويي دوستي را به مهماني فرا مي‌خواند. درخت روبه‌روي اتاق سر به آسمان كشيده و انگار براي بزرگ شدن با درخت كناري‌اش مسابقه گذاشته است.
در جستجوي مرغان بهشتي به طرف ديگر كتاب مي‌نگريم كه تجلي ذات لايتناهي پروردگار را در شعر نظامي با خطي خوش مي‌بينيم:
ما همه فاني و بقا بس تراست ملك تعالي و تقدس تراست[1]
آن چنان اين منظره، پاك، فرحبخش و دلرباست كه انسان آرزو مي‌كند براي هميشه آن جا بماند اما فرصتي نيست.
به سراغ مطالب كتاب مي‌رويم و با خود مي‌گوييم اي كاش اين همه زيبايي و هماهنگي با مطالب همراه مي‌شد تا بگوييم «حسنت به اتفاق ملاحت جهان گرفت»
اكنون با اطمينان از تغيير كتاب‌هاي اين دوره به بررسي و تحليل آنها پرداخته، بعضي از محاسن و معايب آن را گوشزد مي‌كنيم تا در تأليف كتاب‌هاي آينده به آن توجه شده، فتح‌بابي در تغيير نگرش و تدوين كتب آموزشي گردد.
ابتدا فهرست مطالب را از نظر مي‌گذرانيم: كتاب از يك فصل‌بندي و نظم پسنديده‌اي برخوردار است به اين صورت كه از موضوع دين آغاز مي‌شود و به مبحث علم خاتمه مي‌يابد و در خلال آن زيبايي‌هاي طبيعت، جلوههاي زندگي، مردم‌شناسي، اخلاق و هنر به دانش‌آموزان آموزش داده مي‌شود.
موضوعات دستوري و نگارش نيز به تناسب در لابه‌لاي مطالب گنجانده شده است.
بهتر است به مطالب كتاب نظري بيفكنيم تا نسبت به كم و كيف آنها آشنايي بيشتري حاصل گردد. در نگاه اول و با يك بررسي كوتاه چند نكته‌ي ساده نظر خواننده را به خود مي‌كشاند:
1ـ اختصاص بخش جداگانه‌اي به «تحميديه» كتاب را جلوه‌ي ديگر مي‌بخشد.
2ـ قرار گرفتن بخش اخلاق و هنر و علم به دنبال بخش اسلام مطلوب‌تر و متناسب‌تر است تا زيبايي‌هاي طبيعت و جلوههاي زندگي و ... .
3ـ افزايش بخشي به نام ملي و ميهني بسيار پسنديده و لازم است.
4ـ ناهماهنگي مطالب بعضي بخش‌ها قابل توجه است براي مثال: شعر فروتني در فصل هنر كتاب اول و شعر نحوي و كشتيبان در فصل اخلاق كتاب دوم.
5ـ سنگيني و حجم زياد بعضي از قسمت‌هاي كتاب نكته‌ي ديگري است كه بايد به آن توجه كرد. براي نمونه: درس فصل‌هاي سال، و هنر چيست در كتاب اول.
6ـ فصل اخلاق اگر به اصل حكايت‌هاي ساده و كوتاه يا متن‌هاي آسان از متون اخلاقي اختصاص يابد، دانش‌آموزان ضمن لذت بردن از خواندن آن، با متون كهن و سبك نگارش آنها آشنا خواهند شد.
7ـ اگر در كتاب‌هاي اول و دوم نيز مانند كتاب سوم صفحه‌اي سفيد با عنواني مناسب گنجانده مي‌شد تا دانش‌آموزان با تكيه بر اطلاعات و ذوق و علاقه و استعداد خود مطلبي بنويسند، هم مجالي فراهم مي‌شود تا آنچه در ضمير خود دارند ـ خواه علمي، خواه ادبي ـ اظهار كنند، هم زمينه‌ي خلاقيت و انگيزه‌ي دروني براي نوشتن ايجاد مي‌گردد.
8ـ خالي بودن كتاب از معرفي و شرح زندگاني زنان بزرگ موضوع ديگري است كه خودنمايي مي‌كند. در اين كتاب‌ها جز از پروين اعتصامي و مادام كوري از زنان نام‌آور ديگري ذكري به ميان نيامده است.
9ـ استفاده از خط نستعليق گر چه مزيت‌هايي دارد اما در بسياري موارد دانش‌آموزان را در خواندن متون دچار مشكل كرده است بهتر است به دليل خواندني بودن متن‌ها از خط نسخ يا خطي شبيه به آن استفاده شود و فقط اشعار با خط نستعليق نوشته شود.
10ـ بسياري از ابنيه‌ي تاريخي و تابلوهاي نقاشي بدون ذكر محل و يا نام صاحب اثر است: صفحه‌ي 86 و 89 كتاب دوم.
11ـ نوشتن اشعار روي تصاوير خواندن را مشكل مي‌سازد: صفحه‌ي 36 كتاب اول.
12ـ از نظر واژگان شيوه‌ي غالب ـ چنانچه در مقدمه‌ي كتاب‌ها اشاره شده ـ بر جدانويسي است. شايد جدانويسي باعث ساده‌نويسي و سهولت اين امر باشد اما عيب آن اين است كه خواندن بسياري از كلمات را با اشكال روبه‌رو مي‌كند و به تبع آن نوشتن را. اصولاً از گذشته تا امروز كلماتي متصل نوشته مي‌شوند كه يا د اراي «وند» باشند يا يك واژه‌ي «واحد» حساب شوند. حال با جدا كردن آنها از هم دانش‌آموزان، آنها را دو كلمه‌ي جدا تصور كرده، يا با اندكي مكث آن را مي‌خوانند: فرمان ـ روا (صفحه‌ي 98 كتاب دوم) يا با افزودن كسره‌ي اضافه به صورت تركيب اضافي آنها را به هم وصل مي‌كنند: غم‌خوار ـ غمِ‌خوار (صفحه‌ي 8 كتاب اول) خون‌سرد ـ خونِ‌سرد و آدم‌كش ـ آدمِ‌كش (صفحه‌ي 21 كتاب اول) و عيب ديگر اين كه عده‌اي از دانش‌آموزان گمان مي‌كنند هر كلمه‌ي چند هجايي را بايد جدا نوشت براي مثال: ستيزه ـ سه تيزه (صفحه‌ي 85 كتاب اول). ستيغ ـ سه تيغ (صفحه‌ي 104 كتاب دوم)، اهريمني ـ اهري مني (صفحه‌ي 108 كتاب دوم) و اين آفت است.
13ـ تمرين‌هاي كتاب از يك طرف با حجم زياد و از طرف ديگر با اشكالاتي همراه است:
الف‌ـ بدون هيچ توضيح يا اشاره‌ي قبلي درباره‌ي نكته‌اي، در برخي تمرين‌ها از دانش‌آموز خواسته شده با تركيب واژه‌هايي كلمات جديد بسازند: صفحه‌ي 33 و 65 كتاب اول: شكوفه + باران، شگفت+ انگيز ... هم چنين كتاب دوم صفحه‌ي 52 و 107: سفر + نامه، كوچ + نشين و ... و يا ساخت واژه‌ي مشتق از اسم + وند، پاك + ي (صفحه‌ي 24 كتاب اول). اين در حالي است كه درس اين نكات دستوري در كتاب سوم آموزش داده شده است.
ب‌ـ در تمرين 2 صفحه‌ي 31 كتاب دوم مي‌خوانيم: «در مصراع‌هاي زير نهاد را مشخص كنيد» در صورتي كه به جاي مصراع‌ها يك جمله‌ي مركب نوشته شده است.
ج‌ـ در تمرين 2 صفحه‌ي 45 و تمرين 3 صفحه‌ي 60 كتاب دوم، از دانش‌آموزان خواسته شده به جاي كلمات و عباراتي كه زير آن خط كشيده شده است كلمات ديگري بنويسند. مثلاً زير كلمه‌ي «مي‌انديشم» و ضرب‌المثل «تيشه به ريشه‌ام مي‌زنند» و فعل «مي‌آموختند» خط كشيده شده است، چه لزومي دارد اين واژه‌هاي قشنگ به صورتي ديگر تغيير يابد و ناچاراً دانش‌آموز به جاي «مي‌انديشم» بنويسد: «فكر مي‌كنم».
د ـ سؤال 8 صفحه‌ي 84 كتاب دوم، با ساير پرسش‌هاي اين صفحه تناسب ندارد جاي مناسب اين سؤال صفحه‌ي 60 همين كتاب است.
14ـ استفاده‌ي بعضي تركيبات در متن‌ها نه تنها زيبايي ندارد بلكه اشتباه و نامناسب به نظر مي‌رسد: سطر 6 صفحه‌ي 43 كتاب دوم: «ميليون‌ها سال است كه هر سحرگاه روشني خورشيد از لابه‌لاي شاخه‌هاي انبوهم تيغ مي‌زند.» و سطر 11 صفحه‌ي 92 كتاب اول: «شمار مهاجران تركي زبان نيز در استان گيلان نظرگير است».
15ـ اصلاح غلط‌هاي چاپي كتاب‌ها توصيه مي‌گردد: سطر 13 صفحه‌ي 111 كتاب اول: در جمله‌ي «چنان كه اگر ده كس در آن ميان پنهان شوند»؛ ده كس به دو كس تغيير يابد]
و سطر اول صفحه‌ي 90 كتاب دوم، تاريخ حمله‌ي دشمن به خاك ميهن از «30 شهريور سال 1359» به 31 شهريور اصلاح گردد.
16ـ در واژه‌نامه‌ي كتاب دوم ترتيب الفبايي كلمات در چند مورد رعايت نشده است: صفحه‌ي 184، «ايام» بعد از «ايزد» ـ صفحه‌ي 187، «راديواكتيو» بعد از «راديوم» و «مستور» در ستون حرف «س» قرار گرفته است.
17ـ گنجاندن مبحث شخص ـ صرف ـ ساخت، بن ـ شناسه در درس فعل (1) صفحه‌ي 39 و اقسام فعل‌هاي ماضي در فعل (2) صفحه‌ي 62 (كتاب دوم) بسيار سنگين و خسته كننده است در حالي كه درس ضمير در كلاس سوم در دو بخش (ضمير (1) صفحه‌ي 101 و ضمير (2) صفحه‌ي 123) قرار گرفته است.
18ـ بهتر است درس‌هاي نگارش و دستور زبان به گونه‌اي تنظيم و تدوين شود كه در دوره‌ي دبيرستان نياز به تكرار آنها نباشد. هم اكنون در كتاب‌هاي دبيرستان اغلب نكات دستوري و نگارشي راهنمايي را نه يك سال كه در هر سه سال دبيرستان مي‌بينيم مثلاً:
زمان‌هاي فعل (زبان فارسي اول دبيرستان صفحه‌ي 41ـ38، زبان فارسي دوم دبيرستان صفحه‌ی 42ـ39 و زبان فارسي سوم دبيرستان صفحه‌ي 59ـ58).
ساختمان اسم (زبان فارسي اول دبيرستان صفحه‌ي 62ـ59، زبان فارسي دوم دبيرستان صفحه‌ي 96ـ95 و زبان فارسي سوم دبيرستان صفحه‌ي 134ـ133 و 159ـ155).
گزارش نويسي (زبان فارسي دوم دبيرستان صفحه‌ي 171 تا آخر).
اگر اين مطالب در سه سال راهنمايي طوري طرح‌ريزي شود كه هر سال تكميل درس سال قبل باشد، در دوره‌ي دبيرستان نيازي به تكرار آنها نخواهد بود و يك يادآوري كلي كفايت مي‌كند.
اما اگر يك مبحث دستوري براي دوره راهنمايي مشكل تشخيص داده مي‌شود بهتر است آموزش كلي آن به دوره‌ي دبيرستان واگذار شود تا به اين وسيله از تكرار ملال‌آور آن ـ به قول دانش‌آموزان دبيرستاني ـ در هر پايه و دوره جلوگيري شود.
در اينجا يك بار ديگر به خاطر مي‌آوريم كتاب‌هاي دوره‌ي راهنمايي با وجود بعضي كاستي‌ها از جنبه‌هاي ارزشمند و قابل توجهي چون: اشعار نغز و پرمغز اخلاقي، نكته‌هاي دستوري و نگارشي مناسب، تصاوير زيبا و گويا و بيان مفاخر و آثار تاريخي و جلوههاي غرور آفرين شهرهاي اين سرزمين پهناور برخوردار است.
عفت‌السادات رنجبر
ليسانس زبان و ادبيات فارسي
16/11/
|
سلام خوش اومدی عزیز تراز جان به دشت سرسبز رویاهای ما
تبادل لینک هوشمند
برای تبادل لینک ابتدا ما را با عنوان پیش دبستانی گلهای داودی و آدرس oomiidi.LXB.ir لینک نمایید سپس مشخصات لینک خود را در زیر نوشته . در صورت وجود لینک ما در سایت شما لینکتان به طور خودکار در سایت ما قرار میگیرد.
 |
